Said Bouamama was in het begin van de jaren '80 één van de organisatoren van de zogenaamde 'Marches des Beures'. Die marsen voor gelijkheid, zoals hij ze zelf liever noemt, brachten tienduizenden jonge allochtonen op de been. De beweging viel al snel uitéén, maar slaagde er wel in om de dagelijkse problemen van de allochtone jongeren op de agenda te zetten. Twintig jaar later lijkt er echter niet veel veranderd.

-- Wie zijn die jongeren?

Said Bouamama: « Die jongeren maken deel uit van de arbeidersklasse van vandaag. Op de televisie worden ze vooral benaderd als migrantenjongeren, maar het gaat om een gemengde jeugd die vandaag op straat komt. Het gaat om jongeren die al lang hun woede opkroppen. De dood van hun twee kameraden was de druppel die de emmer deed overlopen. Het is een opstand tegen de situatie in de volkse wijken die al twintig dertig jaar achteruitgaat. »

-- De dood van de twee jongens was dus slechts een aanleiding?

« Wat die jongens overkwam is een grote onrechtvaardigheid want hun recht op leven werd geschonden. Maar in de wijken wordt een hele resem rechten geschonden: recht op werk, recht op een waardige woning. De wijken staan onder permanente politiecontrole en krijgen te maken met pesterijen. Dat is jong zijn en migrant in het Frankrijk van vandaag. Het lijkt wel alsof men die jongeren afschildert als de nieuwe gevaarlijke klasse. »

-- Hun woede is zeer agressief. Is dat de enige manier waarop ze zich kunnen uiten?

« Die jongeren proberen al jaren op verschillende manieren de aandacht te trekken op hun situatie. Maar aangezien de economie steeds liberaler wordt en aangezien armen niet bepaald centraal staan in de economische keuzes, wordt er niet naar hen geluisterd. Dat is ook de verantwoordelijkheid van de verschillende politieke krachten die geen rekening houden met de bevolking van deze wijken. De werkloosheidsgraad is er hoger dan 40 %. Dat is vier keer meer dan het nationaal gemiddelde. Eén op twee jongeren is werkloos. Dat is onleefbaar. De armoede neemt schrikwekkende proporties aan. Als daar dan ook nog eens de dagelijkse pesterijen van politie bijkomen, krijg je een pot die klaar is om over te koken. Vandaar mijn conclusie dat het niet verrassend is dat al die wagens in brand worden gestoken, maar wel dat een echte explosie zo lang uitbleef. Ik denk dat de woede van de jongeren zich heel lang tegen henzelf heeft gekeerd. Ze vechten onder elkaar. Over dat soort geweld wordt zelden gesproken. »

-- De situatie is niet nieuw, maar sleept al vele jaren aan. Waarom doet de regering hier niets aan?

« De regering heeft andere prioriteiten: de economie hervormen in liberale zin. Dat betekent dat er steeds minder overblijft voor zaken die niet dadelijk iets opbrengen zoals onderwijs, sociale woningen en gezondheidszorg. De politieke keuzes zorgen er voor dat wat nog restte om te kunnen overleven, verwaarloosd wordt. »

-- Wie goed geschoold is, kan ontsnappen aan die situatie, zegt men. Wat loopt er verkeerd in het onderwijs?

« Ik denk niet dat het hier een probleem van scholing is, maar een kwestie van overleven. Als je twintig bent en je ziet dat 40 % van de buurtbewoners zonder werk zit, dat de wijk achteruitgaat, dat je broers met hun diploma toch geen werk vinden, dan weet je dat dit geen probleem van onderwijs is. Wie over vorming en scholing begint, wijst eigenlijk de jongerne en de ouders zelf met de vinger. Ik ben daar niet van overtuigd. De ouders doen wat ze kunnen in de moeilijke omstandigheden waarin ze leven. »

-- Is de werkloosheid dan een gevolg van discriminatie?

« Voor de migrantenjongeren is het evident dat er gediscrimineerd wordt. Een discriminatie die toeneemt door de economische crisis. Jobs worden zeldzaam en de eersten die aan de kant worden gezet zijn de migrantenjongeren. »

-- Wat vindt u van de reactie van minister Sarkozy die de jongeren 'uitschot' noemde?

« Dat is onaanvaardbaar en schandalig. Zie daar iemand die in een eerste reflex na de dood van de jongeren de politie in bescherming neemt zonder het onderzoek af te wachten. Die zich begeeft in de wijken en zegt dat er goede en slechte jongeren zijn, uitschot en geen uitschot. Hij houdt er geen rekening mee dat hij daar met mensen te maken heeft. Ik verdenk Sarkozy er van dat hij het onveiligheidsgevoel wil aanscherpen want bij de verkiezingen hoopt hij daar garen bij te spinnen. »

-- Hoe kan er een einde komen aan het geweld?

« Ik denk dat alle democraten, alle verenigingen, alle politieke partijen die het niet eens zijn met deze situatie, nu op straat moeten komen. Ik wacht vol ongeduld op bijeenkomsten of grote betogingen zodat dit geen zaak blijft van jongeren tegenover politieagenten, maar een politiek probleem dat de grenzen van de volkse wijken overstijgt. »

-- Ziet u al iets bewegen?

« Helaas niet, nee. Ik schud al enkele dagen aan de boom om iets te doen bewegen. Ik hoop op een grote betoging die alle politieke krachten van extreemlinks tot democraten samen brengt. »

-- Hoe kan zo'n beweging ontstaan?

« Momenteel vragen we aan iedereen die zich het lot van die jongeren aantrekt om de hoofdkwartieren van politieke partijen en vakbonden te bombarderen met mails. Zij moeten zich nu uitspreken. »

-- Denkt u dat deze rellen georganiseerd zijn?

« Er zullen wel kleine groepjes jongeren zijn die elkaar ontmoeten en die hun acties afspreken, maar een echte organisatie zit er niet achter. Het is een spontane en richtingloze opstand. De jongeren zullen de rekening moeten betalen. »

-- Kan het resultaat van het onderzoek naar de dood van de twee jongeren een gunstig effect hebben?

« Het onderzoek zal zeggen dat de politie geen schuld treft. Dat zal niet de eerste keer zijn want we zitten al aan honderden dergelijke sterfgevallen. In de meerderheid van de gevallen worden de politieagenten vrijgesproken. Wettige zelfverdediging, luidt meestal het verdict. Ik geloof niet in zo'n onderzoek. »